 Słownik terminów w transporcie morskim
A
Akcja- jest to papier wartościowy, który stanowi część kapitału akcyjnego spółki. Akcja jest dokumentem stwierdzającym uczestnictwo jej właściciela w kapitale spółki akcyjnej. Właściciel akcji, czyli akcjonariusz, jest uprawniony do : udziału w zyskach- dywidendy, głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, poboru akcji w nowej emisji, majątku spółki w razie jej likwidacji.
Akcyza- podatek pośredni nadany na specyficzne grupy towarów, np: papierosy, alkohol, benzyna. Ogranicza ich spożycie oraz przysparza dochodów skarbowi państwa.
Aport- majątek wniesiony do przedsiębiorstwa w postaci rzeczowej np. maszyny
Asertywność - umiejętność, dzięki której ludzie otwarcie wyrażają swoje myśli, preferencje, uczucia, przekonania, poglądy, wartości, bez odczuwania wewnętrznego dyskomfortu i nie lekceważąc rozmówców. W sytuacjach konfliktowych, umiejętności asertywne pozwalają osiągnąć kompromis, bez poświęcania własnej godności i rezygnacji z uznanych wartości. Ludzie asertywni potrafią powiedzieć „nie”, bez wyrzutów sumienia, złości czy lęku.
B
Bank – instytucja finansowa pośrednicząca między oszczędzającymi a inwestującymi , która udziela kredytów z pieniędzy pozyskanych z wkładów pieniężnych ludności i przedsiębiorstw.
Bank emisyjny –bank posiadający wyłączność na emisję pieniądza na terenie danego kraju; w Polsce jest to Narodowy Bank Polski.
Bessa- spadek kursów papierów wartościowych lub cen towarów notowanych na giełdzie.
Bezrobocie- jest to zjawisko polegające na tym, że część ludności w wieku produkcyjnym, zdolna do pracy i gotowa do jej podjęcia na typowych warunkach występujących w gospodarce, pozostaje bez pracy. Poziom bezrobocia w danym kraju wyraża stopa bezrobocia, którą oblicza się , dzieląc liczbę bezrobotnych przez liczbę ludzi zawodowo czynnych.
Bilans przedsiębiorstwa- nazywamy usystematyzowane zestawienie wszystkich elementów majątku przedsiębiorstwa i źródeł ich pochodzenia, sporządzone na określony dzień i w określonej formie.
Biznesplan- to inaczej koncepcja planowanej przez nas działalności gospodarczej. Są to szczegółowe wskazania, jak należy postępować, aby osiągnąć sukces.
Budżet państwa – jest to plan finansowy zawierający przewidywane dochody i wydatki państwa na określony rok, uchwalony przez Sejm w formie ustawy, w celu realizacji polityki społecznej, gospodarczej i obronnej.
C
Cena – wartość pieniężna wyrobów lub usług.
Cena równowagi – cena wyrobu lub usługi, przy której jej ilość pożądana (popyt) i ilość oferowana (podaż) są sobie równe.
Cena rynkowa – cena po której dokonuje się transakcji na rynku.
Czek –pisemna dyspozycja dla banku, by wypłacił danej osobie lub firmie określoną sumę pieniędzy.
Cło- jest to opłata, którą importer lub eksporter musi uiścić na rzecz budżetu państwa podczas dokonywania transakcji zagranicznych.. Cło wyrażone jest w postaci kwoty pieniężnej należnej budżetowi od jednostki towaru.
D
Deficyt –nadwyżka wydatków nad dochodami.
Deflacja – spadek ogólnego poziomu cen w wyniku redukcji zasobów pieniądza, przeciwstawność inflacji.
Deprecjacja - spadek ceny towaru lub dobra. Termin używany w szczególności w odniesieniu do spadku wartości waluty krajowej względem waluty zagranicznej w systemie płynnych kursów walut. W systemie stałego kursu walutowego obniżanie wartości waluty krajowej nazywamy dewaluacją. Deprecjacja (dewaluacja) oznacza obniżenie siły nabywczej danego pieniądza w rozliczeniach międzynarodowych.
Dochód netto- dochód pozostały po opłaceniu podatku dochodowego
Dotacja- nie podlegająca zwrotowi pomoc finansowa udzielona przedsiębiorstwu, organowi administracji publicznej lub organizacji pozarządowej na realizację jakiegoś zadania.
Dumping- sprzedaż tego samego towaru po niższej cenie za granicą niż na rynku krajowym, często poniżej kosztów produkcji.
Działalność gospodarcza-wszelka aktywność człowieka mająca charakter zarobkowy, realizowana w sposób zorganizowany i ciągły.
Dywidenda- określona uchwałą walnego zgromadzenia akcjonariuszy spółki część zysku netto tej spółki przypadająca do wypłaty dla akcjonariuszy.
E
Eksport-sprzedaż dóbr i usług do innych krajów.
Embargo- całkowity zakaz przywozu lub wywozu towarów.
Emerytura- oblicz się po osiągnięciu wieku emerytalnego według ustawodawstwa kraju, w którym pracownik był ubezpieczony i gdzie odprowadzane były składki.
F
Federacja Konsumentów- organizacja pozarządowa chroniąca interesy konsumentów
Finanse publiczne- nazywamy zasoby pieniężne gromadzone przez państwo w celu zaspokojenia potrzeb ogólnospołecznych.
Franchising- metoda prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorstwo polegająca na korzystaniu przez nie z prawa do odpłatnego stosowania nazwy, znaków towarowych i praktyk innego, znanego przedsiębiorstwa.
Fuzja- połączenie się kilku uprzednio niezależnych firm.
G
Giełda – rynek na którym w oznaczonym miejscu i czasie transakcje kupna-sprzedaży dóbr dokonywane są za pośrednictwem maklerów przy zachowaniu ściśle określonych procedur.
Giełda papierów wartościowych- zorganizowany rynek, na którym dokonuje się transakcji kupna i sprzedaży papierów wartościowych.
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie- Spółka Akcyjna została powołana w 1991 r. na mocy ustawy z 22 marca 1991 r. – prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszami powierniczymi (znowelizowane w 2003 r .wg wymogów UE.)
Globalizacja – powstawanie gospodarki o zasięgu światowym, w której możliwy jest przepływ dóbr , usług, kapitału, siły roboczej, a także informacji i technologii.
H
Holding- związek spółek, gdzie spółka-matka jest właścicielem pakietów kontrolnych akcji w spółkach-córkach.
I
Import- zakup towarów i usług za granicą i sprowadzenie ich do kraju.
Inflacja wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce danego kraju. Inflację oblicza się zwykle w skali roku i wyraża za pomocą wskaźnika procentowego zwanego stopą inflacji. Bezpośrednim skutkiem inflacji jest spadek realnej wartości ( siły nabywczej) pieniądza.
Integracja gospodarcza -tworzenie struktur gospodarczych, wykraczających poza granice poszczególnych państw i ułatwiających swobodny przepływ czynników produkcji.
Inwestycje- nakłady ponoszone obecnie w oczekiwaniu , że w przyszłości przyniosą korzyści.. Wg GUS inwestycje to nakłady gospodarcze na tworzenie lub zwiększanie majątku trwałego. Istnieją nakłady inwestycyjne rzeczowe( zakup urządzeń budynków , gruntów), oraz finansowe( lokaty bankowe, papiery wartościowe).
K
Know-how- ( ang. wiedzieć jak ) – w ekonomii to pojęcie używane jest na oznaczenie umów zawieranych między przedsiębiorstwem na przekazanie informacji na temat sposobu wytwarzania danego dobra lub usługi, organizacji pracy, marketingu i innych objętych zwykle tajemnicą procedur produkcji i dystrybucji.
Koncern- zespół przedsiębiorstw należących do jednego właściciela, działających w sposób odrębny, ale powiązanych ze sobą technologicznie.
Koniunktura- ogólna sytuacja gospodarki danego rynku, kraju, regionu lub świata, określana na podstawie najważniejszych wskaźników ekonomicznych, takich jak poziom wzrostu( lub spadku) produkcji, zatrudnienia, wzrostu cen
Konsumpcja- zużywanie dóbr i usług dla zaspokojenia swoich potrzeb
Korupcja – wykorzystywanie władzy lub funkcji publicznej do uzyskania korzyści majątkowych lub osobistych.. Korupcją jest zatem nie tylko przyjęcie lub żądanie łapówki ( prezentu) w zamian za pozytywną decyzję w jakiejś sprawie ale także kradzież lub defraudacja środków publicznych i obsadzanie stanowisk znajomymi lub krewnymi.
Kurs walutowy- cena danej waluty wyrażona w innej walucie ( np. 0,25 USD za 1 zł); wynika z gry podaży i popytu na rynku walutowym, podlega jednak także interwencji rządu i banku centralnego.
Koszty – wydatki, które ponosi producent na zakup czynników produkcji- pracy, maszyn i urządzeń, odsetki od spłaty zaciągniętego kredytu, wynajmu lokalu, uregulowania podatków itp.
L
Leasing – umowa, na mocy której przedmiot transakcji zostaje oddany w użytkowanie osobie, która wnosi rozłożoną na raty opłatę. Przedmiot leasingu ( np. maszyna, samochód) może następnie zostać przekazany użytkownikowi lub wrócić do leasingodawcy.
Licencja- umowa zgodnie z którą właściciel patentu, znaku towarowego, praw autorskich upoważnia licencjobiorcę do korzystania z nich za ustalonym wynagrodzeniem przez określony czas.
Lobbing- próby nieformalnego oddziaływania przez grupy interesu na decyzje władz różnych szczebli. ( prywatne spotkania z parlamentarzystami, wysyłania do nich listów i zbiorowych petycji.
M
Marka-znak handlowy podlegający ochronie prawnej, zawierający zwykle logo ( czyli znak graficzny) oraz nazwę producenta, a także związane z tym znakiem wyobrażenia konsumentów na temat firmy i jej produktów.
Marketing- wszelkie działania podejmowane przez przedsiębiorstwo, których celem jest skłonienie konsumentów do zakupu danego produktu ( usługi). Na strategię marketingową składają się cztery elementy: produkt, cena, miejsce sprzedaży i promocja.
Monopol- sytuacja , gdy na rynku działa tylko jeden producent i sprzedawca danego produktu, który może dowolnie dyktować ceny i warunki sprzedaży.
N
Negocjacje-sposób osiągania porozumienia przez strony o sprzecznych interesach. W negocjacjach dąży się do znalezienia takiego rozwiązania konfliktu , które byłoby najbardziej zadawalające dla wszystkich uczestników sporu.
NIP- numer identyfikacji podatkowej nadawany przez urząd skarbowy
O
Obligacje- papiery wartościowe ,stwierdzające że instytucja, która je wydała zobowiązuje się do zwrotu oznaczonej na obligacji kwoty w określonym czasie oraz wypłacenia ustalonych odsetek .Obligacje są dla emitenta dogodnym sposobem zaciągania kredytu, a dla nabywcy bezpieczną inwestycja zwykle lepiej oprocentowaną niż lokaty bankowe.
Oszczędności- ta część dochodów gospodarstwa domowego, która nie jest przeznaczona na konsumpcję.
P
Papier wartościowy- dokument reprezentujący prawa majątkowe jego posiadacza.
Podatek- to przymusowe, bezzwrotne, nieodpłatne świadczenie pieniężne pobierane przez państwo na podstawie przepisów prawa. Podatki są podstawowym źródłem dochodów budżetu państwa . Rozróżniamy podatki pośrednie (gdy opodatkowana jest sprzedaż towarów) i bezpośrednie ( gdy opodatkowany jest dochód). W Polsce najważniejszymi podatkami pośrednimi są podatek od wartości dodanej Vat i akcyzy (podatek od sprzedaży towarów luksusowych – alkoholu, paliw czy papierosów). Najważniejszym podatkiem bezpośrednim jest podatek dochodowy od osób fizycznych – podstawą opodatkowania jest suma zarobionych przez daną osobę pieniędzy, pomniejszona o poniesione przez nią koszty uzyskania tego dochodu.
Podaż - ilość towarów oferowanych przez producentów na rynku, która maleje, gdy maleją ceny i rośnie, gdy one idą w górę.
Popyt – jest to ilość towarów, które kupujący chcą i są w stanie nabyć na rynku; maleje, gdy rosną ceny, a rośnie, gdy one spadają.
Promocja – prezentacja własnej firmy, marki lub produktu; obejmuje reklamę, promocję sprzedaży (obniżki ceny, próbki, kupony), marketing bezpośredni (np. telemarketing, sprzedaż drogą pocztową), sprzedaż osobistą (np. przez akwizytora) oraz public relations.
Produkt Krajowy Brutto (PKB) – wartość rynkowa produkcji ( dóbr i usług) wytworzonej w danym kraju w ciągu roku.
Public relations – działania mające na celu stworzenie pozytywnego obrazu firmy i jej produktów w oczach opinii publiczne poprzez kontakty ze środkami masowego przekazu, sponsoring, działalność charytatywną itp.
R
Recesja – słabnięcie gospodarki; ta faza cyklu koniunkturalnego, w czasie której spada produkcja, zatrudnienie, dochodzi do upadku wielu przedsiębiorstw, recesja prowadzi do depresji, czyli fazy, gdy produkcja i zatrudnienie są najniższe.
Rentowność- opłacalność produkcji danego przedsiębiorstwa lub konkretnego produktu; często oblicza się wskaźnik rentowności poszczególnych czynników wytwórczych- majątku, zatrudnienia, i ziemi.
S
Skarb Państwa – majątek państwa, który współtworzą sektor publiczny oraz dochody gromadzone przez budżet
Spółka- porozumienie dwóch lub więcej osób zawarte w celu zrealizowania wspólnego ekonomicznego zamierzenia. Z punktu widzenia prawa spółki dzielą się na : osobowe ( jawna. komandytowa,) i kapitałowe ( z ograniczoną odpowiedzialnością , akcyjna)
Stagnacja- sytuacja, gdy gospodarka przestaje się rozwijać, a produkcja nie rośnie.
Stopa procentowa- wyrażona w procentach wielkość , jaką trzeba płacić za użytkowanie kapitału( np. zaciągniętego kredytu), najczęściej określony na okres jednego roku.
Substydia- środki finansowe wypłacane przez rząd producentom towarów przeznaczonych na eksport; mogą być bezpośrednie( np. ulgi), międzynarodowe porozumienia dopuszczają jedynie substydia na dofinansowanie prac badawczych, regionów zacofanych oraz ochronę środowiska.
System Ubezpieczeń Społecznych system instytucji i aktów prawnych zapewniających ubezpieczonym dostęp do świadczeń finansowych ( emerytur, rent, zasiłków) oraz rzeczowych( lekarstwa, opieka zdrowotna).
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
Akademia Grupa Media Informacyjne
